φίλων

Όνομα ιστορικών προσώπων. 1. Φ. ο Αθηναίος. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα επί Τριάκοντα Τυράννων και πήγε στον Ωρωπό, απ’ όπου έκανε επιδρομές εναντίον της πόλης. Όταν γύρισε, κατόρθωσε να εκλεγεί βουλευτής. Εναντίον του στρέφεται ο 31ος λόγος του Λυσία, που τον κατηγορεί ότι δεν πήρε ενεργό μέρος στον αγώνα εναντίον των Τριάκοντα. 2. Φ. ο Αλεξανδρεύς (Αλεξάνδρεια περ. 25 π.Χ. – περ. 50 μ.Χ.). Ο σημαντικότερος φιλόσοφος του ιουδαϊκοαλεξανδρινού ρεύματος. Έγραψε πάμπολλα έργα, που σχεδόν όλα αναφέρονται στην ερμηνεία των κειμένων της Παλαιάς Διαθήκης. Το βασικό χαρακτηριστικό της σκέψης του βρίσκεται, πραγματικά, στην προσπάθεια να ενώσει λογικά την ιουδαϊκή θεολογία και την ελληνική φιλοσοφία (πυθαγορισμό και πλατωνισμό). Τα κύρια ενδιαφέροντά του στρέφονται γύρω από την ανάλυση των μεταφυσικών και θρησκευτικών προβλημάτων και στηρίζονται σε μια αλληγορική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης. Από εδώ πηγάζει η θέρμη με την οποία υποστηρίζει την απόλυτη υπερβατικότητα του Θεού-δημιουργού σε σχέση με τον κόσμο-δημιούργημα. Το καθήκον προσέγγισης αυτής της υπερβατικότητας και αποκατάστασης ενός δεσμού μεταξύ Θεού και κόσμου αντιπροσωπεύεται από μια σειρά δυνάμεων που αποτελούν τον ιδανικό κόσμο, ο οποίος συγχρόνως υπόκειται και περιλαμβάνεται στον Λόγο, που έχει γεννηθεί από τον Θεό, αλλά είναι τέλειος και άυλος ώστε να γίνεται όμοιος με Εκείνον. Ξεκινώντας από τις μεταφυσικές αυτές προϋποθέσεις, η ηθική του Φ., θέλοντας να υποδείξει στον άνθρωπο τον τρόπο να ανακτήσει τον μεταφυσικό προορισμό του και να γίνει «ζων ναός του ζώντος θεού», εμφανίζεται ως απόλυτος ασκητισμός. Η φιλοσοφία του, και ιδιαίτερα η θεωρία του περί Λόγου, είχε μεγάλη ιστορική σημασία και άσκησε μεγάλη επίδραση στη χριστιανική σκέψη. 3. Φ. ο Διαλεκτικός ή Μεγαρικός. Φιλόσοφος, μαθητής του Διόδωρου από την Ιασό της Καρίας. Ερεύνησε τις έννοιες του δυνατού και του αναγκαίου. Του αποδίδεται ένας διάλογος με τίτλο Μενέξενος. 4. Φ. ο Λαρισαίος. Φιλόσοφος. (43 π.Χ. – ;). Παρακολούθησε μαθήματα του ακαδημαϊκού Κλειτόμαχου στην Αθήνα και, μετά το θάνατο του τελευταίου, ανέλαβε τη διεύθυνση της Ακαδημίας. Δίδαξε επίσης στη Ρώμη φιλοσοφία και ρητορική. Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο Κικέρων, που διέσωσε στα συγγράμματά του το μεγαλύτερο μέρος από τα μαθήματα του Φ. Ως φιλόσοφος, πλησίαζε προς τη στωική άποψη ότι τα πράγματα είναι από τη φύση τους καταληπτά, είχε όμως και διαφορές από τους στωικούς. 5. Αρχιτέκτονας. (4ος αι. π.Χ.). Γιος του Εξηκεστίδη από την Ελευσίνα. Σπουδαιότερο από τα έργα του ήταν η σκευοθήκη του Πειραιά, που χτίστηκε την εποχή του ρήτορα Λυκούργου (337 – 329 π.Χ.), και ήταν μεγάλη αποθήκη όπου συγκεντρώνονταν ο οπλισμός και τα εξαρτήματα πλοίων. Έγραψε την πραγματεία Περί της συμμετρίας ιερών κτισμάτων. 6. Φ. ο Βυζάντιος. (2ος αι. π.Χ.). Μηχανικός, που έζησε στη Ρόδο και στην Αλεξάνδρεια. Έγραψε το βιβλίο Μηχανική σύνταξις, που πραγματεύεται ένα βλητικό πολιορκητικό μηχάνημα. Aπό το έργο διασώθηκε ένα μέρος. 7. Έλληνας γιατρός από την Ταρσό. Βρήκε το περίφημο φιλώνειον, ή Φίλωνος αντίδοτον, ένα είδος πανάκειας, που είχε ως συστατικό το όπιο και το χρησιμοποιούσαν για τους κωλικούς, τις ασθένειες του συκωτιού και της σπλήνας, για τις δυσουρίες και τη φυματίωση. 8. Φ. ο Ερέννιος. Γραμματικός από τη Βύβλο της Φοινίκης. Γεννήθηκε επί Νέρωνα. Έγραψε σε 30 βιβλία το έργο Περί πόλεων και ους εκάστη αυτών ενδόξους ήνεγκεν και μετέφρασε την ιστορία της Φοινίκης που είχε συγγράψει ο Σαγχουνιάθων. 9. Ιστορικός της ελληνιστικής εποχής. (1ος αι. π.Χ. ;). Επονομαζόταν ο Πρεσβύτερος και είχε συγγράψει μια ιστορία του ιουδαϊκού λαού και των Ιουδαίων βασιλέων. Διασώθηκαν αποσπάσματα του έπους του Περί τα Ιεροσόλυμα. 10. Επίσκοπος Καρπασίας της Κύπρου. Χειροτονήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Κωνσταντίας Κύπρου Επιφάνιο (382). Ως συγγραφέας έγραψε υπομνήματα στην Πεντάτευχο και στο Άσμα των ασμάτων. Η Ανατ. Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Ιανουαρίου.

* * *

-ωνος, ὁ, Α

πιθ. φέλων*.

[ΕΤΥΜΟΛ. Κατά μία άποψη, η λ. αποτελεί άλλο τ. αντί τής λ. φέλων, ενώ, κατ' άλλη άποψη, η λ. έχει σημ. «σύντροφος» και έχει σχηματιστεί < φίλος + επίθημα -ων, -ωνος (πρβλ. τρίβ-ων)].